किताब पढ्ने रुची

नन्दन, चंपक जस्ता बालकथाका किताबहरु पढ्न खुब मन लाग्थ्यो । सानैमा परीकथाका किताबहरु पढ्थेँ । कमिक्सको त किरो नै भन्दा हुन्छ । काकाको खेलौना घर भन्ने किताबको सम्झना छ मलाई । प्रेमा शाहाका किताबहरु अनि खै कस कसका हुन् अरु । काली परी, सेती परीको कथा, हाँस्दा फूल फूल्ने र रुँदा मोती खस्ने बालिकाका कथा ।

बाँसुरीको धुन मीठो

मलाई बाँसुरी बजाउन आउँदैन । मुरली बजाउन पनि आउँदैन । पाँच छ वर्ष जति भयो होला ठमेल चोकमा साथीहरुसँग घुम्दै थिएँ । साथीहरु चार जना थिए । काठको बाँसुरी बेच्ने एउटा मानिस आईपुग्यो । त्यसले बाँसुरी बजाउँदै थियो। । त्यसको धुन मीठो लाग्यो । "मलाई पनि बाँसुरी किन्न मन लाग्यो", मैले साथीहरुसँग भनेँ । गोजीबाट पैसा निकाल्दै थिएँ । तर साथीले पैसा तिरिदिए । र त्यो बाँसुरी बजाउन थाले । उनी बाँसुरीबाट विभिन्न धुन निकाल्न जान्दा रहेछन् । हेर्दा हेर्दै त्यस मानिसले दुई तीन वटा बाँसुरी बेच्यो ।
नजाने पनि घरमा आएर बाँसुरी बजाउने प्रयास गरेँ। त्यसबाट निस्किएको धून मीठै थियो ।

नमीठो गीत

-Sabina Sindhu

At once rain stopped
Song of plants stopped

Songs have departed silently from the place
Due to winter's unbearable cold
Only memories remained

Dusk haven't brought delight
As sounds are not in balance
Sounds, purer than departed childhood

Strings of guitar extend
Unfortunately they break
Remembrance breaks

As sounds aren't in balance,
Dusk does not bring joy
A distressed singer,
smiles is whose religion

Singer who lost sensation and consciousness
Whose mouth is dry now
Restless as a child of deer
whose feet are tired and have pain in heart

He again sings a song of
kindness and compassion, hopes and desires
Songs are assessed
where his voices aren't heard
where his experiences are not found.

हजुरआमा र बाह्रखरी (बालकथा)

- सबिना सिन्धु



हजुरआमाले आकृतीलाई धेरै माया गर्नुहुन्थ्यो । उहाँ धेरै कुराहरु सिकाउनु हुन्थ्यो । खाना खानु अघि हात धुनु पर्छ आफ्नो कोठा सफा राख्नु पर्छ । सामानहरु ब्यबस्थित रुपमा मिलाएर राख्नु पर्छ आदि इत्यादि । केही कुरा बुझिन भने ऊ हजुरआमालाई नै सोध्न आउँथी । हजुरआमालाई अक्षर पढ्न आउँदैनथ्यो तर लय हालेर रामायणका श्लोक भन्नु हुन्थ्यो । राम्रा कथाहरु सुनाउनु हुन्थ्यो । आफु सानो छँदाका संस्मरणहरु सुनाउनु हुन्थ्यो । हजुरआमा भनेपछि आकृती हुरुक्क हुन्थी । आकृतीको सानो भाई थियो । उसले भर्खरै अक्षर चिन्न थालेको थियो । ऊ संग बाह्रखरीको किताब थियो । भाई सुतेपछि सुटुक्क आकृतीले त्यो किताब झिकेर लैजान्थी । बिहान पनि भाई उठ्नु भन्दा अगाडिनै उठीसक्थी र थपक्क त्यो किताबलाई झोलाभित्र राखिदिन्थी । आकृती किन सबैभन्दा अगाडि उठ्छे र राती अबेरसम्म बस्छे भन्ने कुरा कसैलाई पनि थाहा थिएन । स्कुल बिदा भएको दिन आकृती भाईलाई पढाउँथी पनि । अक्षर लेख्न सिकाउँथी र त्यसलाई कसरी उच्चारण गर्नु पर्छ भन्ने कुरा पनि सिकाउने गर्थी । यसरी सिकाउन पाउँदा उसलाई रमाईलो लाग्थ्यो ।

एकदिन स्कुलमा मिस्ले पढाउँदै गर्दा गाउँमा प्रौढ शिक्षा खुलेको कुरा भन्नु भयो । आकृतीलाई प्रौढ शिक्षा भनेको के हो भन्ने थाहा थिएन । बेलुकी उसले आमालाई सोधी "आमा प्रौढ शिक्षा भनेको के हो कस्ता मान्छे पढ्छन् त्यहाँ", आमाले छोट्करीमा भन्नु भयो "पढ्ने उमेर बिताईसकेर पनि पढ्न नपाएका तर पढ्न चाहाने ब्यक्तिको लागि खुलेको कक्षा हो ।" आमालाई आफुले दिएको जवाफ चित्त बुझ्दो लागेन । "त्यहाँ त्यस्ता मान्छे मात्रै पढ्छन् आमा". उसले फेरी प्रश्न गरी । "अरु पनि पढ्न सक्छन् तर तिनलाई लक्षित गरिएको हो ।", आमाले अझ स्पष्ट पार्नुभयो । आकृती के सोच्दै थिई थाहा छैन । गाउँमा प्रौढ शिक्षा पढाइने कुरा सुनेर उसलाई धेरै खुशी लाग्यो ।

बेलुकी खाना खाने समय भएको थियो । आकृतीले पालै-पालो बुबाआमाको अनुहारमा हेरेर भनी "हजुरआमालाई पनि प्रौढ शिक्षाको कक्षामा पठाउन पाए हुन्थ्यो", हजुरआमाले आकृतीको कुरा सुनेर अचम्म मान्नु भयो । आकृतीको मुखमा हेर्दै भाईले भन्यो "हजुरआमालाई कक्षामा पढ्न पठाउने हो दिदी ? उहाँ हाम्रो जस्तै ड्रेस लगाएर स्कुल जाने हो ? हजुरआमा पनि टाई- बेल्ट लगाएर पढ्न जानुहुन्छ ? उसको कुरा सुनेपछि आमाले भाइलाई भन्नु भयो "खाना खाईसकेपछि तिमीलाई प्रौढ शिक्षाको बारेमा बुझाउँछु ।" भाइले टाउको हल्लाएर सहमती जनायो । ऊ जुठो हात लिएर कोठा तिर दौडियो र एउटा कापी लिएर आयो । उसले भन्यो "हेर्नुस् न आमा ! हजुरआमाले मेरो जस्तै अक्षर लेख्नुभएको छ ।"

हजुरआमालाई अक्षर लेख्न आउँदैनथ्यो । उहाँ पढ्न पनि जान्नुहुन्नथ्यो । अब भने हजुरआमाले भन्नुभयो "फुस्रद भएको समयमा आकृतिले मलाई अक्षर लेख्न सिकाउने गरेकी छे ।" आकृतिले भनी "भाइलाई सिकाउँदा सिकाउँदै म अरुलाई सिकाउन सक्ने भईसकेकी छु । भाइ उठ्नु भन्दा अघि र ऊ सुतिसकेपछि उसको बाह्रखरीको किताब झिकेर हजुरआमालाई पढाउने गरेकी छु ।" बुबा उसको कुरा सुनेर एकदम खुशी हुन भयो । हजुरआमालाई पनि प्रौढ शिक्षाको कक्षामा पठाउने सबैको सहमती भयो । भाइले मख्ख पर्दै बाह्रखरीको किताब समात्यो र हात उचाल्दै भन्यो 'हाम्री दिदी जिन्दावाद !' ।

Have a nice day Comments hi5

सिन्द्रेलाको कथा

बाल्यकालमा पढेको 'सिन्द्रेलाको कथा' याद आयो । जादुगर बुढीले मुसालाई घोडा बनाईदिई । खरभुजाको रथ बनाईदिई । सिन्द्रेलाका पुराना फाटेका लुगा नयाँ झकिझकाउ लुगामा परिवर्तन भए । अब उनी कथाको राजकुमार कहाँ नाच्न जान तयार भईन् ।

राजकुमारसँग नाच्दा नाच्दै बाह्र बज्न लागिसकेको थियो । उनी झस्कीईन् र दौडन थालिन् । दौडँदा उनले लगाएको जुक्ता बिरसिएर
हिँडेकी थिईन् । राजकुमारले बेहुली छान्न त्यो नृत्य समारोहको आयोजना गरेका थिए ।

अनुष्काले नबुझेको कुरा (बालकथा)

- सबिना सिन्धु



(प्रकाशितः कान्तिपुर कोपिला) अनुष्का हिजो देखि स्कुल जान थालेकी छ । बुबाले उसलाई Nursary क्लासमा भर्ना गरिदिनुभएको छ । बिहानै खाना खाएपछि आमाले उसलाई स्कुल dress लगाईदिनुभयो । नीलो सर्ट खैरो स्कर्ट कालो जुत्ता अनि टाई र बेल्ट पनि । अनुष्काले आफूलाई ऐनामा हेरी । ऊ स्कुल पढ्ने अरु केटाकेटी जस्तै देखिएकी थिई । तर अलि फुच्ची । आमाले होमवर्क कापी ब्यागमा हालिदिनुभयो र ब्याग दिनुभयो । उसले फुर्तीसाथ खरायोको चित्र भएको ब्याग बोकी । अनुष्कालाई स्कुल जान तयार पारेर आमा पनि अफिस जानुभयो । बुबाको हात समाउँदै अनुष्का स्कुल तिर गई । बाटोमा उसले बुबालाई सोधी "आमा किन अफिस जानुहुन्छ", उसको बालसुलभ प्रश्न सुनेपछि बुबाले हाँस्दै उत्तर दिनुभयो । "जागिर खान ।" "तपाईँ नि" उसले उत्सुकतासाथ फेरी सोधी । "म पनि जागिर खान नै अफिस जाने हो ।" अनुष्कालाई स्कुल पुर् याएर बुबा सिधै अफिस जानु भयो । स्कुल पुगेको केही क्षण पछि अनुष्काले सोची यो जागिर खाने भनेको चाहिँ के होला

एउटा ठूलो पोखरी होला । त्यसको वरीपरी गोलो घेरा लगाएर बस्ने । त्यसपछि चक्लेट बिस्कुट र मीठा - मीठा कुरा खाने होला । हो त नि आमाले अफिसबाट घर फर्कँदा कहिले चक्लेट कहिले बिस्कुट र कहिले चाउचाउ ल्याईदिनुहुन्छ । बुबाले पनि उसको लागि भनेर केही- केही लिएरै आउनुहुन्छ । पल्लो घरको अंकल बिहान नौ बजे नै निस्किनुहुन्छ । उहाँ जागिर खान कालिमाटी पुग्नु हुन्छ रे । बिहानै माम खाएर गए पनि किन जागिर खानु परेको होला अनुष्काले निकै बेर घोरीएर सोची । यतिखेर सम्म स्कुलको घण्टी लागिसकेको थियो । साथीहरुसँग लाईनमा बसेर ऊ कक्षाकोठा तिर गई । कक्षामा मिसले अङ्ग्रेजीमा गीत गाउन सिकाउनु भयो । गीतको अर्थ मिसले बताईदिनुभयो । त्यसपछि ताली बजाउन लगाउनु भयो । आज टिफिन टाईममा उसले जागिरकै बारेमा सोची । मिसलाई सोधुँ कि जस्तो लाग्यो तर सोध्ने हिम्मत नै गरिन । स्कुल र नयाँ साथीहरु देखेर उसलाई रमाईलो पनि लागिरहेको थियो । किनभने उसका साथीहरु ऊ जस्तै साना थिए । अनुष्काले दिन बितेको थाहै पाईन । ३ बजे स्कुल छुट्टी भयो । केही बेर पछि आमा उसलाई लिन आउनु भयो । आमाको हात समाएर ऊ घरतिर आई । बाटोमा आमाले उसलाई मिठाई दिनुभयो । मिठाई गुलियो र मीठो थियो । उसले साची आमाले आज अफिसमा मिठाई खानु भएछ ।

भर्खरै साँझ पर्न थालेको थियो । पल्लो घरको अंकल अफिसबाट आईसक्नुभएको थियो । बुबा अफिसबाट आएर किताब पढ्न थाल्नु भएको थियो । अनुष्काले सोधी हाली "बुबा आज तपाईँले जागिरमा के-के खानेकुरा खानु भयो" छोरीको यस्तो कुरा सुनेर बुबाले अनुष्कातिर हेर्नुभयो । उहाँले माया गर्दै सोध्नुभयॊ "तिमीलाई जागिर भनेको के हो थाहा छ ।" "अँ - हँ" उसले मुन्टो हल्लाउँदै उत्तर दिई । "जागिर खान जाने भनेको खानेकुरा खान जाने भनेको होइन । अफिसमा काम गर्न जाने भनेको हो । अफिसमा काम गरेबापत तलब पाईन्छ । शिक्षकले पढाउने काम गर्छन् । उनीहरुले पढाउने जागिर खाएका हुन् । "बुबाले यती कुरा भन्नभयो । उसले प्रश्न राखी : उसो भए आमा बैंकमा काम गर्नु हुन्छ । आमाले जागिर खाएको भनेको त्यहाँ गएर काम गरेको हो ", उसले थपी "पल्लो घरको अंकल अनि आन्टी पनि जागिर खानुहुन्छ । अनि भोली परसी
ठूलो भएपछि म पनि जागिर खाने हगी बुबा ।"

सानी अनुष्काले खरायोको चित्र भएको झोला बेकेर ल्याई । कापी र पेनसिल निकाली । त्यसपछि चित्र कोरेँ झैं गरी । त्यतिखेरसम्म उसले 'जागिर खाने' भनेको खानेकुरा खाने भनेको होइन रहेछ भन्ने कुरा बुझिसकेकी थिई ।

Have a nice day Comments hi5

नाता (कथा)

लघुकथा
- सुमन दाहाल



सडकमा भिड लागिरहेको थियो । मानिसहरु बढ्दै थिए । किन त्यसरी भिड लागेको होला भनेर अशेषलाई कौतुहलता लाग्यो । ऊ पनि त्यही भिड तिर लम्कियो । त्यहाँ पुग्न नपाउँदै एकजना बृद्ध आएर किन त्यसरी भिड लागेको होला भनी प्रश्न गर्यो । यस बारेमा थाहा नभएतापनि अशेषले अड्कल लगाउँदै भन्यो ऊ त्यो सेतो रङ्ग लगाएको घर मा बस्ने केटाले पुरस्कार जितेछ र त्यही भएर भिड लागेको होला । उसको जवाफ सुनेर ती बुढा हाँस्दै भने "वास्तवमा बाबु ! त्यो केटो बढो भाग्यमानी छ । ऊ मेरो बुहारी को आफ्नै मामाको छोरी को साथीको छोरा हो ।"

त्यसपछि ती बुढा 'केटो'ले कति जितेछ भन्ने उत्सुकता बोकी भिडलाई छिचोल्दै भित्र पसे । अशेष पनि ती बुढाको पछिपछि लाग्यो । ती बुढाले अर्को एक जनालाई कति जितेछ हँ बाबु त्यसले भनी प्रश्न गर्यो । तर उसले वास्तविकता ओकल्दै भन्यो "कहाँ जित्नु त्यसले पुरस्कार । बगली मार्दा-मार्दै पकि्रएछन् र पुलिस कहाँ लैजान लागेका त्यस फटाहालाई । त्यसपछि ती बुढा कड्किँदै भने पक्रनै पर्छ त्यस्तालाई । अनुहार हेर्दै चोर जस्तै छ । यस्तालाई त बेस्सरी भकुरेर थानामा लगेर थुनी दिनु पर्छ ।" यो सब सुनिरहेको अशेष तीन छक्क पर्यो !

ब्रेन बल (बाल कथा )

बालकथा




ब्रेन बल - सबिना सिन्धु



अपरेसन फेल्ड ! डा जोन्सन् एक्कासि चिच्याए । शैलीको अचेतन मन अत्तालियो । उनको मस्तिष्कलाई डाक्टरहरुले झिके र फुटबल जस्तो आकारको गोलो वस्तुमा प्वाल पारेर त्यस भित्र शैलीको मस्तिष्क गिदी र टाउकामा भएका नशाहरुलाई हाले । त्यसपछि त्यसको प्वाल टालिदिए । त्यस वस्तुलाई 'ब्रेन बल' भनियो । शैलीको मस्तिष्क ब्रेन बल भित्र सर्यो र उसले आफ्नो लम्पसार परिरहेको शरीर देखी । स्थानान्तरण हुन सक्ने टाउको भित्र सिमित हुनु परेकोमा शैलीलाई ज्यादै दुख लाग्यो । उसले आफू हल्लिन खोजी र मस्तिकमा रहेको गीलो पना महशुस गरी । तर एकैछिन पछि डाक्टरले शैलीको मस्तिष्कलाई शरिरमा जोडे । अब शैलीको टाउको र शरीर एकै ठाउँमा भयो । डाक्टरले इन्जेक्सन लगाईदिएको केही क्षण पछि ऊ सम्हालिएर उठी । उसको वास्तविक टाउको अपरेसन कक्षमा रहेको मध्यम साइजको टेबुल माथि राखिएको थियो । वास्तविक टाउको राखेर अपरेसन सफल नभएपछि शैलीमा ब्रेन बल प्रत्यारोपण गरिएको थियो ।

अपरेशन कक्षबाट बाहिर निस्किँदा भित्तामा टाँगिएको ऐनामा उसले आफ्नो मुहार हेरी । ऐनमा देखिएको अनुहार पहिलेको उसको अनुहार जस्तो थिएन । "अब स्कुलका साथीहरुले मलाई चिन्दैनन् । घर नजिकैका साथीहरु माझ पनि अब म बिरानो बन्नेछु । साथीहरुलाई म शैली नै हो भनेर कसरी विश्वास दिलाउने होला" उसले मनमनै भनी । आफू जिवित हुन पाएकोमा भने उसलाई साह्रै खुशि लागेको थियो । केही दिन अघि भएको दुर्घटनाको कारण उसको मस्तिष्कको केही भाग क्षति भएको थियो । त्यसैले ऊ अस्पतालमा थिई । साँच्चै म बाँचेको छु । शैलीलाई रमाइलो लाग्यो ।

दौडिन खोज्दा ऊ लड्न पुगी । त्यसपछि झस्याङ्ग भई । बिहान भईसकेको रहेछ उसले यो सबै त सपना पो देखेकी रहिछ । ऐनामा हेर्दा शैलीको अनुहारमा कुनै परिवर्तन आएको थिएन । Accident, हस्पिटल, मस्तिष्क प्रत्यारोपण, ब्रेन बल ती सब त सपना पो रहेछन् । शैली विज्ञानका कुराहरु चासो दिएर पढ्ने गर्थी । हिजो बेलुकी विज्ञान पुस्तकमा लेखेको मस्तिष्क सम्बन्धि जानकारी पढेकी थिई । त्यसपछि उसले धेरैकुरा सोची । ऊ नयाँ-नयाँ कुराहरु आविष्कार गर्ने वैज्ञानिक हुन चाहान्थी । नयाँ फर्मुला प्रयोग गरी औषधिहरुको निर्माण गर्न सके कस्तो हुन्थ्यो संसारमा नयाँ कुराहरु पत्ता लगाउन पाए उसको सोचाई यस्तै तिर जान्थ्यो । शैलीले फेरी 'ब्रेन बल' सम्झी । मानिसको टाउको को स्थानमा कतै यसैगरी ब्रेन बल अथवा अन्य केही प्रत्यारोपण गर्न सम्भव छ शैलीले निकै बेर सोची र निर्कोल निकाली अहिले सम्भव नभए पनि भविष्यमा कसो नहोला !

जूनटिकी (बाल कथा )

बालकथा - सबिना सिन्धु

मेरो जन्म जूनेली रातमा भएको थियो । त्यसैले वैज्ञानीकहरुले मेरो नाम जूनटिकी राखे । मलाई पनि आफ्नो नाम खुब राम्रो लाग्छ । सर्वप्रथम मलाई बैज्ञानीकहरुले खेलौनाको रुपमा जन्माए । म भित्र एउटा साउन्डबक्स राखिएको थियो । मेरो ढाडको पछाडि पट्टी ब्याट्री राख्ने ठाउँ थियो । त्यसमा ब्याट्री राखेपछि म सुरीलो भाकामा गीत गाउन सक्थेँ । एउटी सानी केटीको स्वर मेरो शरीरमा रहेको साउन्डबक्स भित्र रेकर्ड गरिएको थियो । ती केटीको नाम कि्रस्टिना थियो । उनी वैज्ञानीक डब्लु। डब्लु। एच। की छोरी थिइन् । मेरो निर्माणकार्यमा अमेरीकी नेपाली फ्रान्सेली वैज्ञानिकहरु संलग्न थिए । मेरो नाम सर्वप्रथम प्रस्तावित गर्ने नेपाली बैज्ञानिक नै थिए । एकदिन बैज्ञानिक डब्लु। डब्लु। एच। लगायत दर्जनौं बैज्ञानिकहरुको बैठक बस्यो । ती वैज्ञानिकहरुले मेरो शरीरमा तराहरु जडान गर्नु भयो । मलाई ठूलो आकार दिनुभयो । म अब कि्रस्टिना जत्रै देखिने भएँ । म रिमोटबाट चल्थेँ । ठूला ढुङ्गाहरु उचाल्न सक्थेँ । टे्र माथि चियाहरु बोकेर सबैलाई चिया बाँड्न सक्थेँ । किस्टिनाको जन्मदिनको दिन उसले मलाई हाँगा माथिको फूल टिप्न लगाएकी थिई । उसले रिमोट थिची । मैले आफूभन्दा धेरै अग्लो रुखको हाँगाबाट फूल टिपेँ । किस्टिनाले आफैंले माला उनी । त्यसदिन सबै निम्तालुृहरुको अगाडि मैले उसलाई माला लगाइदिएँ । उसले मख्ख पर्दै मलाई धन्यबाद ! जूनटिकी भनी । सबैले रमाइलो गरी ताली बजाए । खाना खाइसकेपछि कोही गीत गाउन थाले कोही नाच्न थाले । कि्रस्टिना पनि नाच्न थालिन् म मात्र चुपचाप टोलाएर उभिएको थिएँ । कि्रस्टिनाले ूआऊू भन्दै मेरो हात समाई र मेरो शरीरमा रहेको बटन दबाई । म पनि कम्मर मर्काई-मर्काइ नाच्न थालेँ । मैले नाच्न थालेपछि साना-साना केटाकेटीहरुले पनि औंलो तेस्र्याएर मलाई देखाए । मैले बुट्टेदार जामा लगाएको थिएँ । मेरा हात गोडा र अनुहार पनि अरुको भन्दा धेरै भिन्न थियो । मेरो शरीरको लुगा अनौठो गरी सिलाईएको थियो । बटनहरु मेरो लुगा भन्दा बाहिर निस्किएका थिए । रिमोट थिचिेपछि कुनै पनि आदेश मेरो मस्तिष्कमा सन्चारित हुन्थ्योृ । जे काम गर्न अह्याइएको हुन्थ्यो शरीरको त्यही भाग सकि्रय हुन्थ्यो । कि्रस्टिना मेरो मिल्ने साथी दिई । म की त कि्रस्टिना सँगै हुन्थेँ की त प्रयोगशालामा हुन्थेँ ।



एकदिन म कि्रस्टिनासँगै स्कुल गएँ । उसले रिमोट थिचेपछि मैले सब गतिबिधिहरु रेकर्ड गर्न थालेँ । कक्षामा पढाएका कुराहरु मेरो साउन्ड बक्स भित्र रेर्कड हुन थाल्यो । दृष्यहरु दृश्य संचालन उपकरणले रेकर्ड गर्न थाल्यो । वास्तवमा म पहिले जस्तो गीत गाउने र नाच्न सक्ने गुडिया मात्र थिइन । कि्रस्टिनाका साथीहरुले मलाई माया गरेर रोर्बट रोबोट रोबो र रुबी पनि भने । माया गरेर साथीहरुले जे भने पनि म खुशी थिएँ । कि्रस्टिनाले उसको नाम जूनटिकी हो भनेर परिचय गराई । त्यसपछि उसका साथीहरुले पनि मलाई जूनटिकी भनेर बोलाउन थाले । । वास्तवमा म न केटा थिएँ न त केटी नै थिएँ । म हात गोडा भएको अत्याधुनिक मेसिन मात्र थिएँ । मेरो पहिरन र नामले गर्दा सबैमा म केटी नै हुँ भन्ने भ्रम पथ्र्यो । मेरो मस्तिष्क भित्र प्रसस्त तारहरु थिए । शरीर भित्र विभिन्न किसिमका उपकरणहरु थिए । मैले म जस्ता अरु रोबोटहरु देख्न पाएको थिइन । म जस्ता अरु पनि रोबर्टहरु हुन्छन् भन्ने कुरा मलाई थाह थिएन ।





एकदिन कि्रस्टिना सबेरै उठी र म नजिकै आई । उसको हातमा फूलका थुङ्गाहरु थिए । उसले मलाई जन्मदिनको शुृभकामना दिई । प्रयोगशालामा सबै बैज्ञानिकहरुले मलाई जन्मदिनको शुभकामना दिनु भयो । डब्लु। डब्लु। एच ले चाँदिको लकेट मेरो हातमा राखिदिनुभयो । मैले आफैँले त्यो लकेट लगाएँ । उहाँले भन्नुभयो ू बुझ्यौ जूनटिकी आज तिम्रो छैठौं जन्मदिन हो ।ू मेरो यसपालीको जन्मदिन प्रयोगशालामै वैज्ञानिकहरुको माझमा बित्यो । उहाँहरुले मेरो बारेमा नै चर्चा परिचर्चा गर्नुभयो । कसरी म माथि मस्तिष्क प्रयोग सम्बन्धि उपकरण राख्ने मलाई कसरी परिमार्जित गर्ने भन्ने विषयमा छलफल भएको थियो । कुनै आदेश बिना नै कसरी मलाई स्वचालित रुपमा काम गर्न सक्ने बनाउने भन्ने बारे कुरा गरिरहेको पनि सुनेँ । बेलुकी पख सबैले रमाइलो गरे । कि्रस्टिनाले मेरो थुप्रै फोटोहरु खिची - मैले फूल टिप्न लागेको फोटो म नाच्न लागेको फोटो कुसर्िमाथि बसेर कम्प्युटरबाट चित्रहरु बनाउन लागेको फोटो आदि । जूनेली रातमा मैले केक काटेँ ठूलो केकमा ूजूनटिकीू लेखिएको थियो । सबै जनाले रमाइलो गर्दै खानपिन गरे ।



एकदिन मलाई ठूलो रोबोट प्रर्दशनीमा लगियो । म जस्ता अत्याधुनिक मेसिनहरु त थुपै्र हुँदा रहेछन् । आफ्नै जमातमा घुलमिल हुन पाएर मलाई खुशी लाग्यो । त्यहाँ मेरो परिचय थुप्रै रोबोटहरु सँग भयो । एक्स वाई भन्ने रोबटलाई एक्स वाई भन्ने वैज्ञाािनकले बनाउनु भएको रहेछ । उसले कम्प्युटरबाट ठूला-ठूला मेसिनहरुलाई कन्ट्रोलमा राख्ने काम गर्दो रहेछ । अर्का रोबोट एम। एनेक्स चाहिँ प्रयोगशालामा गरहुँ उपकरणहरु उचालेर यता उती सार्दो रहेछ । त्यस्ता अरु थुप्रै रोबोटहरुसँग मैले भेट्ने मौका पाएँ । ती मध्ये एन।टि।एन रोबोट रोबोट मेरी क्लाउज स्मिथ ह््वाईट रोबोट ए बि सि रोबोट ए।न। एस। रोबोट आदि-आदि । मेरो नाम सबै रोबोट साथीहरुलाई अचम्म लाग्यो । ूजूनटिकिी ! तिम्रो नाम कस्तो राम्रोू भन्दै सबैले प्रशंशा गरे । त्यस रोबोट प्रदर्शनीबाट म घर फर्किएँ वैज्ञानिकहरुसँगै ।



मलाई अझै परिमार्जित गरिँदै छ । मेरो शरीरको सल्यकि्रया गरी एउटा कन्ट्रोल बक्स राखिने छ । त्यस कन्ट्रोल बक्समा मानिसको मस्तिष्कले जस्तै कुनै आदेश बिनानै स्वविवेक प्रयोग गरी काम गर्ने शक्ति हुनेछ । आशा छ म पनि एकदिन किस्ट्रिना जस्तै हुनेछु तिमीहरु जस्तै हुनेछु । धन्यबाद ! मेरो कथा पढिदिएकोमा । तिमीहरुले देख्न पाएका छौ की छैनौ म जस्ता रोबोटहरुलाई । नमस्ते छ सबैलाई म जूनटिकी हुँ मेरो नाम जूनटिकी हो ।



समाप्त

एउटै पुस्तकमा एक सय एक नारी स्रष्टा (कृति परिचय)

- सबिना सिन्धु





साहित्य विधामा यो नौलो डगर हो

यो हाम्रो गजलको सुनौलो सफर हो

- श्रेष्ठ प्रिया पत्थर



नेपाली गजलमा नारी हस्ताक्षरु गजल - सङ्कलन र समिक्षा सम्बन्धि पुस्तक हो । यस सङ्ग्रह भित्र एक सय एक नारी स्रष्टाका पाँच- पाँच गरी जम्मा पाँच सय पाँच गजल सङ्ग्रहित छन् । छ सय बैसठ्ठी पृष्ठको यस पुस्तक तीन वर्ष लगाएर तयार पारिएको हो । सङ्ग्रह दुई खण्डमा विभाजित छ । प्रथम खण्डमा श्रेष्ठ पि्रया पत्थर सुमित्रा बाङ्देल चेली ऋचा लुँइटेल शीतल कादम्बिनी विमला केयरलेस मायामितु न्यौपाने लगायत गजल सङ्ग्रह प्रकाशित गरिसकेका पन्ध्र नारी श्रष्टाहरु समेटिएका छन् भने दोश्रो खण्डमा गजल विधामा साधनारत तर पुस्तकाकार गजल कृति प्रकाशित नगरिसकेका ज्योति जङ्गल मन्दिरा मधुश्री शकुन्तला जोशी सजल नयन मिश्र वैजयन्ती अस्मिता भण्डारी सीमा आभास सरस्वती श्रेष्ठ सरु लगायत छयासी श्रष्टाहरु नेपाली भाषाको वर्णानुक्रम अनुसार राखिएको छ ।

युवाकवि मोतिराम भट्टबाट नेपालमा भित्राईएको गजल विधा मनोरन्जनात्मक र बौद्धिक विधा मात्र नभई जटिल विधा पनि हो । फारसी भाषामा जन्मिएर उर्दु र हिन्दी भाषामा हुर्किएको गजल विधा नेपाली साहित्यमा प्रवेश गर्दा प्रेम र प्रणयका कुरामा सिमिति थियो । साहित्यको अन्य विधामा पनि नारी हस्ताक्षर शुन्य रहेको त्यस परिस्थितिमा गजल विधा पुरुष जमघट र मोति मण्डलीमा सिमित रह्रयो । २०३६ सालको गजल पूनर्जागरणले पनि यस विधामा पर्याप्त नारी सर्जकहरु जन्माउन सकेन । तर हाल पाँच सात वर्ष यता गजल विधामा बाढी आएको छ । नारी सर्जकको समुह नै तयार भएको छ । नेपाली गजलमा नारी हस्ताक्षरु यसैको उपलब्धि मान्न सकिन्छ ।


More Graphics Comment click here.


यस कृतिमा गजलको साथसाथै सर्जकको तस्विर सहितको परिचय गजलको विष्लेषण र समीक्षा समेत गरिएको छ । चौध अाचल र पचहत्तर जिल्लाका नारी सर्जकलाई समेट्ने प्रयास गरिए पनि सो प्रयास सार्थक भने हुन सकेको छैन । कतिपय नामचलेका गजलकारहरु छुटेका छन् । जे होस् सङ्ख्यामा सय भन्दा बढी सर्जकलाई एकै माचमा उभ्याउन सक्नु सङ्कलकको प्रशंसनीय कार्य हो । गजलहरु नियमबद्ध छन् संरचनामा विशेष ध्यान दिईएको छ । त्यसैले यो पुस्तक सर्जक र पाठक दुबैलाई उपयोगि देखिन्छ । रमेश शुभेच्क्ष्ा द्धारा सम्पादित एवं पुष्पलता आचार्य द्धारा प्रकाशित यस सङ्ग्रहको प्रमुख वितरक साझा प्रकाशन पुल्चोक रहेको छ ।



कृति ः नेपाली गजलमा नारी हस्ताक्षर

विधा ः गजल सङ्कलन र समीक्षा

सम्पादक ः रमेश शुभेच्छु

प्रकाशक ः पुष्पलता आचार्य

प्रमुख वितरक ः साझा प्रकाशन पुल्चोक

मूल्य रु ः ५०१।-

A Precious Gift (Poem)

(Mother, Daughter Poem)

- By Sheri Lawarance

When times seem too hard to bear & I l feel like giving up
I vision your beautiful face, the twinkle of your eyes and things of such
The bond we created from my womb to the day you were born
Is a mother and daughter bind that can never be torn
With the strength and guidance of God and the blessings he pours down from above
I want to be the best mom I can be to you and embrace you with all my love
You are as precious as a flower and as gorgeous as a rose
You have been specially made to the very tip of your nose
You are as sweet as honey; such an innocent young child
You are brighter than any star in the sky every time you smile
I want you to be proud of who you are and strive to be the best
Put forth your efforts to achieve your goals and let God do the rest
I will always be your mother first, but I'm also your friend
Your are the most precious gift, that I've ever been given

With All My Love,

Mommy

म एक तन्नेरी मोनालिसा (कबिता)

- सबिना सिन्धु



सम्भावनाको भविष्य लम्कँदै

जिन्दगीको खाता पल्टाउँदैछे

समयको परिशिष्ट भित्र

जोडफल र योगफलको

अङ्कगणितमा बाँधिएकी

तन्नेरी मोनालिसा ।



जागि्रत मोनालिसा हाँसेर

बग्दैछे माथि छहराबाट

हामफाल्न तयार भएको

झरनाको श्वेत पानी झैं ।



आवश्यकताका सूचनाहरु पढ्दै

आकृतिहरुकी मोनालिसा

दियोमा बल्दै छे

सतीमा होमिएको

एक जिउँदो लाश भएर



……म र म जस्तै

एक तन्नेरी मोनालिसा ।



- साभार
'सुर्योदयको क्यानभास' कविता सङ्ग्रह २०६१ बाट

मोफसल साहित्य र जसराज किराती

हिमनदीहरु बोकेर मेरो शरीर बगिरहेछ

म हिमाल भइरहेछु

कहीँ म ढुङ्गाबाट ओर्लिएको हुँ

कहीँ म रुखबाट झरेको हुँ

अक्सर पग्लिएर

बगेर

पहाडकी केटीलाई जिस्काउँदै÷जिस्काउँदै हिँडिरहेको हुँ ।



- पृष्ठ ८५



पहाडकी केटीले छिटको गुन्यू लगाएकी छे । उसको कम्मरमा पटुकी भएर सपनाहरु बाँधिएका छन् । दशहजार सूर्यका पाइतालाहरु कपालमा सिउरिएर ऊ एक डोको जून बोकेर हिँड्छे । जसराज किरातीका प्रतिनिधि कविताहरु मा उल्लेख भएकी त्यो केटी एक अँगालो क्षितिजको घाँस काटेर दश अँगालो जुनेली बटुल्छे । हिजो बेलुकी मात्रै हो ऊ एकपेट मरुभूमि बोकेर हिउँहरुमा चिप्लेटी खेल्दै घर फर्की । कवि चाहन्छन् पहाडकी केटीले आफू जस्तै हिमाल जन्माओस् । त्यो नयाँ हिमालसँग बोल्न सक्ने ओठ हुनेछ । त्यो हिमालसँग हिँड्न सक्ने पाइताला हुनेछ । अक्सर त्यो बालक अर्थात ुहिमालु योद्धा जस्तै बहादुर र फरासिलो देखिने छ । त्यस बालकले गीत गाउने छ । त्यस बखत कवि लाटो भएर उभिने छैनन् । न त चिसो हिउँ भएर पग्लिेने छन् । त्यसबखत उनको शरीरमा जीवनको रंग चढ्नेछ र उनी रफ्नि हुनेछन् ।

आफैं बगिरहेका छाल रोकेर उनी पहाडकी केटीलाई हिमाल जन्माउन दिन्छन् र एक अँगालो छोरो समातेर झुल्के घामजस्तै मुसुक्क हाँस्छन् । यी जसराज किराँती मोफसलमा फस्टाएर देशभरी चिनिएका कवि हुन् । खोटाफ् उनको जन्मस्थान र कर्मस्थान हो । उनको अर्को कविता 'मरिसकेपछि लेखेको कविता' विषालु च्याउ खाएर मर्ने महिलाहरुको संझनामा लेखिएको छ । उनी लेख्छन् - गरिबीकै कारण वि।सं २०१४ सालमा विषालु च्याउ खाएर आत्महत्या गर्ने चार महिला मध्ये दुई महिला जम्ल्याहा थिए । उनीहरुको नाम गंगा र जमुना थियो । मृत्युपछि गाउँलेहरुले उनीहरुको झुप्रो भत्काईदिए । यससँगै उनले गाउँका समाचारहरु जोडेका छन् । जस्तै पत्थरे काका मुग्लान पसेको ललिते कान्छा मरेको बर्खा लागेपछि गाउँलेहरु बारी जोत्न मोरफ् पुगेका हिउँद लागेपछि भरिया काम गर्न भोजपुर गएका । कविता भित्र जिवन र मृत्युका बारेमा उनी लेख्छन् ' ठूलो साँझपरेपछि ÷ मृत्युको भागवण्डा लगायौं ÷ मृत्युलाई पित्तलको बटुकोमा राखेर तन्तनी पियौं । '

उनको अर्को कविता 'म जन्मिन सक्छु मा उनी बरफले थिचेर मर्दै गएका उमेरहरु र आफ्ना रहरहरुलाई दुर्घटनाग्रस्त कुनै सहरजस्तै भत्किएर पुरिएको देख्छन् । हिउँ परे जस्तै लाग्छ उनलाई जिन्दगी शरीर माथि । अनि उनी लेख्छन्ूदेख्छु- धेरै स्वरहरु ढुङ्गाले थिचेका छने÷धेरै आवाजहरु निस्लोट रगतका कतारोमुनि मिचिएका र कुल्चिएका छन्÷यस मानेमा म बसेको देश भत्केको छ 'अर्को कविता' टेबुलमाथि वसन्त ' अर्को उत्कृष्ट कविता हो । 'कुसर्ीको पिठमा ओभरकोट झुण्डाएर÷ऋतु पल्टिन आउँछ-टेबुलमा÷चिप्लेकीराको आकृतिमा ऋतु घिसि्रन्छ टेबुल पीसमा र मर्छ÷पेपरवेट खिस्स हाँस्छ । ू

यसरी शब्द खेलाउन सक्ने र उचित शब्दलाई उचित स्थान दिन सक्ने कला जसराज किराँतीमा छ । उनका सिर्जना खारिएका छन् । गद्य शैलीका कवितामा पनि नजानिँदो लयात्मकता छ । बिम्ब र प्रतिक सरल हुँदा-हुँदै पनि शक्तिशाली छन् । तिनको प्रयोगमा मौलिकपन छ ।'सानो जूनकीरी' कवितामा उनी भन्छन् 'कुनै दिन÷आँखाकै छेउमा बसेर मलाई हाँस्न भनेका थियौ÷ऊ बेला मैले÷मभित्र÷सङ्लो छहरा भएर बगुँला भन्ने सोचेँ क्यारे'

वि।सं २००२ सालमा बुईपा - ६ खोटाफ्मा जन्मिएका कवि जसराज किरातीका तीन कविताकृति प्रकाशित छन् । 'उज्यालो खोज्ने आँखाहरु २०३६ जसराज किरातीका कविता २०५७ र जसराज किरातीका प्रतिनिधि कविताहरु २०६५ ।

एक पुस्तक र एक लेखक - सबिना सिन्धु

सारा धक फुकाएर

आफैंलाई उप्काएर

कागज भित्र कोरिन्छ

अक्षरका ती लामहरुमा ।



तर्क र विर्तकको संज्ञा लगाई

शब्द र परिभाषाहरुबाट

झोल झैं ऊ छानिन्छ

मस्तिष्कका रङ्गिन जालीहरुमा ।



बाक्यांशका लहरहरु भित्र

अक्षरका मूल्यहरुमा

प्रत्येक पल्ट ऊ फेरिन्छ

हेराइ र दृष्टिको मोलमा



भिन्न प्रकाशमा

भिन्न मुहारका

आँखाका अनौठा स्पर्शहरु पश्च्यात

सुरक्षित साथ सेफ र र् याकमा सजिन्छ ऊ ।

It's me !

<

संस्कृतिमा रमाउँदै किराँती

संस्कृतिमा रमाउँदै किराँती - सबिना सिन्धु



राई लिम्बु जस्ता देखिने युवा-युवती मस्तसँग नाचिरहेका थिए । बेमौसम नै भए पनि आकाश कालो भएर पानी वर्षिन थालेको थियो । युवा-युवती कति पनि बिचलित थिएनन् । बरु रमितेहरु छाता ओढेर भएपनि मनोरन्जन लिइरहेका थिए । ूबिहानै देखी पो शुरु भएको रहेछ त नाच !ू गोलमटोल अनुहार र स्टाइल पारेर छोट्याइएको कपाल भएकी राम्री युवतीले भनिन् ।ू छोटो टिसर्ट निलो जिन्समा सजिएकी ती युवतीलाई नृत्य पोशाकको आवश्यकता परेन । उनी नाच्नेहरुको हुलमा मिसिएर नाच्न थाल्दा मात्र थाहा भयो उनी नाच्न खप्पिस रहिछिन् । बैशाख पूर्णीमा र मंसिर पूर्णिमाको अवसर पारेर राइ लिम्बु सुनुवार र याख्खाहरुले मनाउने रमाइलो पर्व रहेछ यो साकेला÷साकेवा पर्व । नयाँ पुस्ता पनि आफ्नो संस्कृति प्रति यति साह्रो सजग होलान् भन्ने लागेको थिएन । पानी रोक्किइसकेको थियो । दुइ चार जना चिने जानेका साथीहरु देखिन थाले । ती मध्ये कोही त्यही हुलमा गएर नाच्न थाले । कोही थपडी बजाएर रमाइलो गर्न थाले । एक दुइ पटक साँस्कृतिक कार्यक्रम हेर्न जाँदा संयोगबस् यो नाँच पनि हेर्ने मौका पाएको थिएँ । ूआउनुस् न बहिनी तपाईँ पनि नाच्नुसू मेरो हात तान्दै एक अधबैंशे महिलाले भनिन् । ूनाच्न होइन म त नाच हेर्न आएको हुँू मैले भनेँ । उमेर पुगेका युवा युवतीको त कुरै छोडौं सात -आठ वर्षका बालबालिका पनि नृत्य पोशाक लगाएर उस्तै गरी नाचिरहेका थिए । यस पर्वलाई उधौली र उभौली गरी दुई भागमा विभाजन गरीएको रहेछ । बाली लगाउने मकै रोप्ने समयमा प्रकृतिको पूजा गरी प्रकृतिलाई खुशि पार्नको लागि वैशाख महिनामा र अन्नबाली पाकी सकेपछि प्रकृतिलाई कृतज्ञता ज्ञापन गर्न अन्न चढाउँदै मंसिर महिनामा मनाईँदो रहेछ । वैशाखमा मनाइने पर्वलाई उँभौली र मंसीरमा मनाइनेलाई उधौली भनिँदो रहेछ ।

ूराइ लिम्बु सुनुवार याख्खा आदि जातिको नृत्य गर्ने शैली भिन्दा-भिन्दै हुन्छ ।ू नृत्य हेर्न आएका चन्द्रवीरले भने । साँस्कृतिक पर्व हुँदा-हुँदै यो मनोरन्जनात्मक पर्व पनि हो । समयको माग अनुसार आफुलाई परिमार्जित गदैर््र आएका यस समुदायले आफ्नो संास्कृतिक चेतना नयाँ पुस्तामा सन्चार गर्न भुलेका रहेनछन् भन्ने कुरा कलिला बालबालिकाले पनि नृत्य प्रस्तुत गर्न खोजेबाट प्रष्टिन्छ । पन्ध्र दिन सम्म मनाइने यस पर्वले प्रकृतिपूजा अथवा प्रकृति प्रति विशेष आस्था राखेको छ । किराँतीहरु पारोहाङ्ग अर्थात शिव र सुम्निमा अर्थात पार्वतीलाई सम्झिन्छन् । यस बाहेक कुल पूजा गरी मृतात्माको शान्तिको कामना गरिन्छ । समाज र राष्ट्रमा शान्ति होस् मानसम्मान इज्जत कमाई्र हर्ताकर्ता हुन पाइयोस् भनी बाजागाजा सहित धर्तीमाताको पूजा गरी साकेला नाचिन्छ । नृत्य गर्दा बीचमा खम्बा गाडी त्यसमा स्याउला बाँधेर सामुहिक रुपमा फूलपाती लिई वृताकार घेरोमा बसी नृत्य गरिन्छ । एक परिवारबाट कम्तिमा पनि एक जना नृत्यको निम्ति सामेल हुनुपर्छ । युवा बृद्ध महिला पुरुष सबैले उत्साहपूर्वक मनाउने यस चाडले किराँती समुदायको धार्मिक र साँस्कृतिक परम्परालाई सुदृढ बनाउन सहयोग पुर् याएको देखिन्छ ।

साँस्कृतिक अधिकारको नारा सहित किराँत राईले यस अवसर पारेर मोटरसाइकल र् यालीको आयोजना गरेका थिए । ललितपुरको महालक्ष्मी स्थानबाट प्रारम्भ भएको उक्त र् यालीको आयोजना ुयायोक्खाु संस्थाले गरेको थियो ।

बिज्ञान नाटक लाशघर

लासघरलाई एकाङ्की वा लघुनाटक जे भने पनि यो प्रदर्शनका लागि छोटो र रमाईलो नाटक हो । विज्ञान चमत्कार मात्र होइन बौद्धिक ब्यक्तिले विज्ञानको माध्यमबाट आफुलाई सिर्जनात्मक बनाउन सक्छ जसलाई उसको कल्पनाशक्ति भन्न सकिन्छ । एउटा लासघर जहाँ कम्प्युटर छ टेलिफोन छ कोठामा लासहरु छरिएका छन् । विभत्स अबस्थामा छन् ती लाशहरु कसैको हात छैन कसैको गोडा छैन । त्यहाँ रगत र घाउहरु देखिन्छन् । लाशमा रुपान्तरित भएका शरीर हेर्दा -हेर्दा जिवित ब्यक्तिहरु पनि लाश भइसकेका छन् ।

लाशहरु माचमा चल्मलाउँछन् । ती मध्ये लाश बनेको सुत्रधार जुरुक्क उठ्छ र दर्शक सामु प्रस्तुत हुन्छ । एक क्रान्तिकारी युवक जुलुसमा हिँड्दा हिँड्दै अकस्मात मर्यो र लाशमा परिणत भयो एउटी गर्भवती महिला अस्पतालमा प्रसव ब्यथाले छट्पट्टिँदै मृत्यु वरण गर्न पुगिन्

एउटा वैज्ञानिक प्रयोगशालामा काम गर्दा गर्दै आगो लागेर लासमा परिणत भयो अर्को ब्यक्ति गाडि गुडाउँदा-गुडाउँदै ……… मानिसको मरण जुनसुकै अबस्थामा जुनसुकै समय हुनसक्छ ।

लाशहरुमा पनि जिवित हुने इच्छा हुन्छ ।

लास ५ ले लास २ लाई बिहेको प्रस्ताव राख्छू हामीले बिहे गरेको कुरा हामी पाँच मध्ये कसैलाई थाहा हुँदैन । हामीले बिहे गरेको थाहा पाएर न त तिम्रो श्रीमान् नै यहाँ आउन सक्छ न त मेरी श्रीमती नै ।ू लाशहरुको बिहे गर्ने इच्छा नाटकारको चलाखी हो । लाशहरुले आत्माबाट डिर्भोस भईसकेको अनुभव गर्छन् । लास ३ ले कम्प्युटरबाट लाशहरुको आत्मा ुसर्चु गर्छ । यी लाशहरुले जिउँदो बन्न सकिन्छ की भनेर सम्भावनाहरु देख्छन् । कम्प्युटर मार्फत युनिर्भसमा ुइन्टरु गर्न सकियो भने ुआत्माु पत्ता लाग्न सक्छ । ती आत्मालाई पुन ः शरीरसंग आबद्ध गराउन सकिन्छ र हामी जिवित बन्न सक्छौं । मर्नु अघि वैज्ञानिक रहेको लासले ब्यक्त गरेका कुराहरु सुनेर अन्य लाशहरुले उसको बुद्धिको प्रशंसा गर्छन् । लाशहरुले सपना देख्छन् जिवित भएको स्थितिको ।

लास २ महिला ले बाँच्न पाए श्रीमान छोराछोरीको राम्रो हेरविचार गर्ने इच्छा ब्यक्त गर्छे लास ५ ले चुनाव जित्ने अपेक्षा गर्छ र लास ४ ले गाडि चलाएरै परिवार पाल्थेँ र परिवारको मुस्कानमा रमाउँथेँ भन्छ । सपना बुन्दा बुन्दै निर्धारित समय समाप्त हुन्छ र लाशहरु लाश बाहेक केही रहँदैनन् । अन्त्यमा सुत्रधार कम्प्युटर चलाउन थाल्छ माचमा प्रकाश फैलिन्छ । सुत्रधचार अरु लाशहरु झैं ढल्मलाउन थाल्छ र सबै लाशहरु माचमा ढल्छन् । नाटककार गोपी सापकोटाको खरानी नाटक सङ्ग्रह भित्रको लासघर नाटक हो यो । विज्ञानका चुनौतिलाई सिर्जनात्मक पाराले गोपीले यसरी प्रस्तुत गरेका छन् की नयाँ युगका वैज्ञानिकहरुका लागि यो खोजी र आविश्कारको विषयवस्तु बन्न सक्छ । के यो कल्पना सार्थक हुने सभ्भावना शुन्य प्रतिशत नै छ त जैविक र प्राकृतिक प्रकि्रयाबाट एउटा जीवन अस्तित्वमा आउँछ र आखिर लाश भएर निर्जिव बन्छ । जिवन र जगतका प्राकृतिक प्रकि्रयालाई खोजी गर्न वैज्ञानिकहरुलाई झक्झकाएको छ गोपीको यस नाटकले ।

पूरानै शैलीका नाटकहरुको पुनरावृत्तिले दशर्क÷पाठकलाई निरस तुल्याएको वर्तमान अबस्थामा गोपीको यो नाटकले नयाँ पनको खोजी गरेको छ । नाटककार अशेष मल्लले भने झैं ूगोपीको लासघर नाटक भूगोलको दृष्टिले सीमित घेराभित्र छैन । माचनको सन्दर्भमा यो नाटक प्रभावशाली हुन सक्तछ त्यो निर्देशनको क्षमतामा भर पर्ने पक्ष हो तथापी निर्देशकीय सम्भावनालाई गोपीले प्रशस्त ठाउँ दिएका छन् । यो यस नाटकको सफलता हो ।ू

यात्री का मान्छे मान्छे हरु

भाद्र कृष्णअष्टमीका दिन उदयपुरको कटारीमा जन्मिएका कृष्ण शाह यात्री रङ्गमाचीय यात्रामा छन् । मानिसले भोग्ने गरेको जीवन नै रङ्गमाच हो जहाँ विविध पात्रहरु भेटिन्छन् जसले कथाहरु जन्माउँछन् । ती कथालाई अभिनय मार्फत पात्रहरुले जीवन्त तुल्याउँछन् र माचन पश्च्यात नाटक सजिव भएर उभिन्छ । कलाकारको अभिनय शिल्प जति आवश्यक ठानिन्छ त्यही नै नाटकको कथावस्तु उत्कृष्ट हुनु आवश्यक छ । रङ्गमाचका चुनौतीहरुलाई छिचोल्दै करिब डेड दशक देखि नाटक विधामा आफुलाई संलग्न गराउँदै आएको नाम हो कृष्ण शाह यात्री । उनी जस्तै युवाहरुको सकि्रयतामा मात्र सुस्ताउन खोजेको नाटक विधाले नयाँ उर्जा प्राप्त गर्न सकेको हो । २०५६ सालमा ुसुक्ष्म शिखाहरु - लघुकथासङ्ग्रह २०६१ सालमा ुसमय अवसानु- नाटक सङ्ग्रह २०६३ सालमा- ुरङ्गकर्मी हरिबहादुर थापाु-जीवनी सङ्ग्रह २०६४ सालमा ुआणविक अस्त्रु-लघुकथा सङ्ग्रह पश्च्यात पाँचौ कृतिको रुपमा २०६४ सालमा मान्छे÷मान्छेहरु प्रकाशित भएको छ ।

ुनेपथ्यबाटु नाम दिएर भूमिकामा विप्लव ढकाल भन्छन् ूपछिल्लो कालप्रवाहमा उनी र उनी जस्तै सचेत नाट्यकर्मीहरुको समर्पित साथ पाएर नेपाली नाटक र रङ्गमाचको बाँकी इतिहास निर्माण भइरहेको छ ।ू प्रारम्भमा आफ्नै गृह जिल्ला उदयपुरमा प्रस्तुत हुने गरेका नाटकबाट प्रभावित भई रङ्गमाच क्षेत्रमा लाग्ने प्रेरणा प्राप्त गरेको बताउँछन् । २०४८ सालमा मोदनाथ प्रश्रितद्धारा लिखित ुआमाको काखु नाटक निर्देशन गरेपछि सुरु भएको उनको औपचारिक यात्रा केही समय पूर्वााचलमा सिमित रह्यो । बालकृष्ण समको ुप्रेमू सरुभक्तको ुकोलाजु अशेष मल्लको ुहारेका मान्छेहरु नाटक निर्देशनको अनुभव बटुलेका कृष्ण शाह यात्रीको पृथक नाटक हो ुमान्छेमान्छेहरु । नेपाल बहिरा संघका कलाकारहरुलाई लिएर तयार पारिएको साङ्केतिक भाषाको यस नाटक राष्ट्रिय नाटक महोत्सवमा २०५८ सालमा उत्कृष्ट भयो । सोही नाटकको नामबाट नाटक सङ्ग्रहको नाम पनि मान्छेमान्छेहरु राखिएको हो । उनान्सय पृष्ठको यस नाटक सङ्ग्रहमा ुक्रमश ःनायिकाहरु ुविस्थापनु ुमहापात्रु लगायत आठवटा नाटकहरु सङ्ग्रहित छन् ।

ुक्रशम ः नायिकाहरु ु नारीवादी नाटक हो जसमा आफ्नो पवित्रताको प्रमाण दिन सीता भएर युगौं देखि नारीहरुले अग्नी परिक्षा दिइरहेका छन् । सीता र राधा जस्ता पौराणीक पात्र मात्र नभई मोनिका जस्ती आधुनिक समयकी युवतीले समेत उसैगरी अग्नी परिक्षा दिनुपरिरहेको छ । मोनिका मोडल हुन् जसलाई आयोजकहरुले सामानको विज्ञापनमा प्रयोग गर्छन् । उनीहरु विचारलाई होइन सुन्दर आवरणलाई सम्मान गर्छन् । उमेर ढल्किसकेपछि भने उनीहरुको अवस्था भिन्दै हुन्छ । पाँच वर्ष सम्म नुहाउने साबुनको विज्ञापन गर्न सम्झौतापत्रमा हस्ताक्षर गरिसकेकी मोनिका आफ्नो अस्तित्वको पहिचान गर्न खोज्छिन् । पौराणिक युगका सीता राधा र आधुनिक युगकी मोनिका मिलेर पुरुषहरुको अग्नि परिक्षा लिन तयार हुन्छन् । अग्नि परिक्षामा पुरुषहरु पवित्र ठहरिए वा ठहरिएनन् यस विषयमा भने नाटककार किन मौन रहेका हुन्

त्यस्तै ुविस्थापनु भित्र नेपाली मूलका अमेरिकी नागरिक धनाजय नेपाली अर्थात धने को परिवारको कथा छ । यस नाटकमा भने नाटककारले बौद्धिकता तर्किकता र कल्पनाशक्तिलाई यथेष्ट मात्रामा प्रयोग गरेका छन् । ट्याब्लेट खाएर भविष्यवाणी गर्न सक्ने क्षमता विकास गर्छ वैज्ञानिक छोरो डा।आर।डि ले । तेश्रो विश्वयुद्धको घोषणा हुनु रिदम र लिना बीचको प्रेम र त्यसको भयावय रुप आदि विषयवस्तुमा नाटककार सफल देखिन्छन् । यस नाटकलाई कथा वस्तु पात्र छनौट र संयोजनको हिसाबले सङ्ग्रह भित्रकै उत्कृष्ट नाटक हो भन्न सकिन्छ । ुशब्द सङ्ग्रामका योद्धाहरु देशभक्तिपूर्ण नाटक हो । ुनिजी आँखाहरु नारीवादी नाटक हो । त्यस्तै ु असम्बन्धुले हिमाली भेगमा विद्यमान बहुपती प्रथालाई औंल्याएको छ । वि।सं २०६४ सालमा विवेक सिर्जनशील प्रकाशन प्रा।लि।ले प्रकाशनमा ल्याएको मान्छे÷मान्छेहरु कृतिको मूल्य रु पचहत्तर राखिएको छ ।

घनश्यामको कोपिला

घनश्यामको कोपिला br>
चाहे आओस आँधिबेरी चाहे परोस् झरी

सँधै भरि परिश्रममा जुटेकै छ मौरी ।

- माहुरी कविता पृष्ठ ५



घनश्याम खड्काको कोपिला बालकविता सङ्ग्रहबाट उद्धरित अंशहरु हुन् यी । बालक झैं बनेर युवा कविले तीसवटा कविता रचेका छन् । हिउँद जून मौरी पानी तुषारो फूल तोरिबारी हिमाल जस्ता समान्य विषयवस्तु कविताका शिर्षक बनेका छन् । विद्यालय पढ्ने जुनसुकै उमेरका बालबालिकाले पनि यसलाई रुचाएर पढ्न अथवा बुझ्न सक्ने छन् भन्ने आशा लिन सकिन्छ । कवितासंगै रमाइला तस्विरहरु छन् जसले बालबालिकालाई आकर्षित तुल्याउँछ । ुमेरो कुराु शिर्षक दिएर घनश्याम आफ्ना भावना बालबालिकासंग यसरी पोख्छन् ूचित्रको आकाश झन् बढी रङ्गीन हुन्छ रे । कथाको राजकुमार झन् बढी सुन्दर । तिमीले देखिराखेको ुजूनु पनि कवितामा झन् बढी चहकिलो हुन्छ ! कला भनेको यस्तै हो । देखिराखेकै कुरा नौला र राम्रा लाग्छन् । ू हुन त घनश्यामको यो ब्यक्तिगत भनाई हो तर यर्थाथमा बालबालिकाका लागि चित्र अङ्कित कविता रमाइला लाग्छन् जसले मनोरन्जन र बौद्धिकता दुवै प्रदान गर्छ । हिउँद शिर्षक कवितामा आमाले हिउँदको बखत छोरालाई गलबन्दी लगाईदिन बोलाएकी छिन् । हिउँदमा रातभरि शीत पर्छ र दिउँसो पनि बादल लाग्न थाल्छ । हातखुट्टा कठ्याङ्गि्रने र ओठ फुट्ने समस्या देखा पर्छ । यस्तो समयमा भाइबहिनीले न्यायो गरेर बस्नु पर्छ । ुखरायो हो चलाखु शिर्षक कवितामा कान ठाडो पारेर खरायो आउँछ र कवि पक्कै डरले गर्दा यसको कान ठाडो भएको होला भन्ने अन्दाज लगाउँछन् । बाँझो खेतलाई रोपेर अन्न फलाउने परिश्रमी किसानले गरेको माटो प्रतिको मोह छ ुकिसानु कविता भित्र ।

बालबालिकाका लागि घर पछिको अर्को प्यारो घर मामाघर हो । उनीहरुले मामाघर जाने चाहना राख्छन् । यस्तै चाहनाको प्रतिबिम्ब भेटिन्छ ुमेरो मामाघरु कवितामा । बाख्राको पाठोलाई केटाकेटीको भाषामा ुमनेु भनिन्छ । मनेसँग खेल्न पाएर दङ्ग परेको बालकको चित्रण छ ुमने मेरो साथीु कवितामा । त्यस्तै ुमेरी हजुर आमैु भित्र हजुरआमाले नाती प्रति ममता पोखेकी छिन् । मिलनसार साथीको खोजी भएको छ ुसाथी हुन् त असल ु भित्र । ुघडी चरोुले समयको मूल्यलाई अवगत गराउँछ ुहिमालुले प्रकृति प्रति केटाकेटीको उत्साहलाई बढाउन खोजेको छ र ुदेखें सपनीुले सपनामा डरलाग्दो कुकुरले टोकुँलाझैं गरेर हेरेकोले सपनीमै रोएको रमाइलो प्रसंग छ ।

बत्तीस पृष्ठको यस कविता सङ्ग्रह भित्र समेटिएका कविताहरु सरल र सरस छन् तर कविताका लागि चित्र बनाउने चित्रकारको नाम भने कहीँ कतै उल्लेख छैन । विवेक सिर्जनशील प्रकाशन प्रा।लि।ले प्रकाशनमा ल्याएको यस कविता सङ्ग्रहको मूल्य रु तीस राखिएको छ ।